مناقب علی بن ابی‌طالب (کتاب)

مَناقِبُ عَلیّ بْن أبی طالب وَ ما نَزَلَ مِنَ القُرْآنِ فی عَلیّ یا مناقب ابن مَرْدَوَیْه، کتابی به زبان عربی اثر احمد بن موسی بن مَردَوَیه اصفهانی (متوفای ۴۱۰ق) محدث اهل سنت، با موضوع فضائل علی بن ابی‌طالب(ع). مؤلف در این کتاب، بخشی جداگانه را به آیات نازل‌شده درباره امام علی(ع) اختصاص داده و آیاتی از حدود پنجاه سوره قرآن کریم را که در شأن حضرت علی(ع) نازل شده، ذکر کرده است.

درباره مؤلف

ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی، محدث، مفسر و مورخ اهل سنت، در سال ۳۲۳ق در اصفهان متولد شد. مقام او در حدیث به‌اندازه‌ای است که به «حافظ» شهرت دارد و آثار متعددی از او مانند تفسیرالقرآن، الأمالی، مسند فی الحدیث، کتاب العلم، کتاب الدعاء، تاریخ اصبهان، الجامع فی الطب و حدود بیست اثر دیگر بر جای مانده است. ابن مردویه در سال ۴۱۰ق درگذشت.

سبک نگارش

مؤلف در کنار بیان مناقب، به شرح حال مختصری از امام(ع) پرداخته است. هر چند شیوه کتاب بر نقل حدیث است، اما مؤلف در موارد زیادی سلسله اسناد خود را ذکر نکرده و به نام یکی یا چند راوی حدیث بسنده کرده است.

محتوا

ابن مردویه در بخش اول کتاب، مناقبِ امام علی را در ۲۲ فصل آورده و کنیه‌ها و القاب، اسلام آوردن، ایمان، علم، زهد، شجاعت علی(ع) و... را ذکر کرده و احادیثی نظیر حدیث طیر، حدیث رد شمس، و حدیث سد ابواب را نقل می‌کند. وی در این اثر به مناقب فاطمه زهرا(س)، حسنین و فضائل دیگر اهل بیت(ع) هم می‌پردازد.

بخش دوم کتاب با عنوان «ما نزل من القرآن فی علی»، شامل آیاتی از سوره‌های مختلف قرآن است که در شأن و مقام امام علی(ع) نازل شده است.

اهمیت و اعتبار

این کتاب مورد توجه بسیاری از عالمان بوده است. ابن شهر آشوب، ابن طاووس، اربلی، عمادالدین طبری، علامه حلی و علامه مجلسی از کسانی‌اند که به کتاب مناقب ابن مردویه دسترسی داشته یا از آن نقل کرده‌اند. بنابر نظر برخی از عالمانی که نامشان ذکر شد، ابن مردویه مناقب دیگری برای صحابه هم تألیف کرده است.

پانویس

منابع

• ابن مردویه، مناقب علی بن ابی طالب، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۴ق.
• مناقب علی بن ابی‌طالب، کتابخانه دیجیتال نور.
• درآمدی بر مناقب‌نگاری اهل بیت، علوم حدیث، پاییز و زمستان ۱۳۸۶، شماره ۴۵ و ۴۶.
• شخصیت‌شناسی، کتاب‌های اسلامی، پاییز ۱۳۸۰ش، شماره ۶.

پیوند به بیرون